Resmî bildiriler, devlet kurumlarının, kamu kuruluşlarının veya diplomatik temsilciliklerin kamuoyuna veya belirli kişi ve kurumlara yönelik yaptığı ciddi, bağlayıcı ve genellikle hukuki sonuç doğuran yazılı açıklamalardır. Bu metinlerde kullanılan dil ve üslup, bildirinin anlaşılabilirliğini, ciddiyetini ve resmiyetini doğrudan etkiler. Yanlış bir kelime seçimi ya da uygun olmayan bir ton, bildirinin amacını saptırabilir ya da kamuoyu tarafından yanlış anlaşılmasına yol açabilir.
Bu yazıda, bir resmî bildirinin yazımında dikkat edilmesi gereken dil ve üslup kurallarını detaylı şekilde inceleyeceğiz.
1. Resmî Dilde Açıklık ve Kesinlik
Bir resmî bildiri; belirsizlik, yorumlamaya açık ifade ya da çelişki barındırmamalıdır. Açıklık, bildirinin anlaşılırlığını artırır; kesinlik ise hukuki bağlayıcılık sağlar.
✅ Doğru:
“Valiliğimizce alınan karar gereğince, 12 Haziran 2025 tarihinden itibaren saat 22.00 ile 05.00 arasında sokağa çıkmak yasaktır.”
❌ Yanlış:
“Gelecekte yapılacak değerlendirmelere göre, belirli saatlerde dışarı çıkmak uygun olmayabilir.”
2. Yalınlık ve Sadeleşme
Resmî bildiriler süslü cümlelerle değil, kısa ve anlamı doğrudan ileten cümlelerle yazılmalıdır. Kişisel yorumlara ya da mecazlara yer verilmemelidir.
❌ Kaçınılması gereken:
“Her geçen gün ağırlaşan şartlar altında bir karar vermek kaçınılmaz hale gelmiştir.”
✅ Tercih edilen:
“Artan vaka sayısı nedeniyle sokağa çıkma yasağı uygulanacaktır.”
3. Tarafsızlık ve Nesnellik
Kamu adına konuşan bir metin, asla taraf belirtmez, kişisel görüş içermez. Dil kesinlikle nesnel olmalı; kinaye, ima ya da övgü/düşmanlık ifadeleri yer almamalıdır.
❌ Yanlış:
“Bazı vatandaşlarımız ne yazık ki kurallara uymamaktadır.”
✅ Doğru:
“Kurallara uymayanlara idari yaptırım uygulanacaktır.”
4. Fiil Zamanlarında Tutarlılık
Bildirinin tamamında zaman kipleri tutarlı olmalıdır. Özellikle emir kipleri ve geniş zaman kullanımı resmiyet kazandırır.
Örnek:
-
“Başvurular, 15 Haziran 2025 tarihinde sona erer.”
-
“İlgililerin ivedilikle başvuruda bulunmaları gerekmektedir.”
-
“Yasa 1 Temmuz 2025 itibarıyla yürürlüğe girer.”
5. Resmî Terim ve Kalıpların Kullanımı
Resmî bildirilerde kamu yönetiminde yaygın kullanılan bazı kalıplar tercih edilir. Bunlar ciddiyet kazandırır ve metni hukuken güvenli kılar.
Sık kullanılan resmî kalıplar:
-
“İlgililere duyurulur.”
-
“Hükümleri yürürlüğe girer.”
-
“Kararın uygulanmasında tereddüte düşülmemesi gerekir.”
-
“Bu bildiri, Resmî Gazete’de yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer.”
-
“İlgili kamu kurum ve kuruluşlarına gereği yapılmak üzere iletilmiştir.”
6. Kişisel Zamirlerden Kaçınma
Resmî metinlerde “ben”, “biz”, “siz” gibi kişisel zamirlerden kaçınılmalıdır. Bunun yerine pasif yapılar veya üçüncü şahıs kullanımı tercih edilir.
❌ Yanlış:
“Sizlere bu konuyu anlatmak istiyoruz.”
✅ Doğru:
“Kamuoyunun bilgilendirilmesi amacıyla aşağıdaki açıklama yapılmıştır.”
7. Kısaltmalar ve Teknik Terimlerde Açıklık
İlk kullanıldığında kısaltmalar parantez içinde açıklanmalı, sonra kısa hali kullanılmalıdır. Teknik terimler halkın anlayabileceği şekilde sadeleştirilmelidir.
Örnek:
“Türk Standartları Enstitüsü (TSE) tarafından belirlenen kurallara uygunluk esastır.”
8. Üslupta Kurumsallık ve Ciddiyet
Yazı boyunca resmî, ölçülü ve kurumsal bir ton korunmalıdır. Gereksiz duygu yüklemelerinden, alaycı ifadelerden, halk diline ait deyim ve benzetmelerden kesinlikle uzak durulmalıdır.
❌ Yanlış:
“Her kafadan bir ses çıkıyor, biz de artık buna bir son vermek istiyoruz.”
✅ Doğru:
“Konuya ilişkin kamuoyunda farklı yorumların oluşması üzerine, aşağıdaki açıklamanın yapılması uygun görülmüştür.”
9. Resmî Dilde Sıklıkla Kullanılan Kalıplar
Amaç | Kalıp İfade |
---|---|
Bilgilendirme | “Aşağıda belirtilen şekilde açıklama yapılmasına ihtiyaç duyulmuştur.” |
Karar bildirimi | “İlgili karar aşağıda sunulmuştur.” |
Yürürlük | “Bu karar yayımı tarihinde yürürlüğe girer.” |
Tebligat | “İlgililere tebliğ olunur.” |
Uyarı | “Kamuoyunun bu konuda dikkatli olması önem arz etmektedir.” |
10. Sonuç: Dil, Etkiyi Belirler
Resmî bildirilerde dil yalnızca iletişim aracı değil, aynı zamanda bildirinin meşruluğunu, saygınlığını ve etkisini belirleyen en kritik unsurdur. Ciddi ve bağlayıcı bir metnin dili de aynı ölçüde dikkatli, düzenli, nesnel ve yalın olmalıdır. Bu kurallar hem kamuoyunun doğru bilgilendirilmesini hem de bildirinin yargı ve bürokrasi karşısında sağlam durmasını sağlar.