Mahalli seçimler, demokrasinin en görünür ve en dokunulur katmanıdır: sokak lambasının yanması, çöp toplamanın saatleri, parkların bakımı, toplu taşımanın işleyişi, su kesintisinin zamanında bildirilmesi gibi günlük yaşamı doğrudan etkileyen kararların meşruiyeti sandıktan beslenir. Bu süreçte resmî bildiri, yalnızca bir “duyuru” değildir; eşitlik, tarafsızlık, şeffaflık ve hukuki güvenlik ilkelerini seçmenle buluşturan, seçim yönetiminin kalbinde yer alan operasyonel bir altyapıdır. Seçmen listelerinin ilanından sandık kurulu eğitimlerine, kampanya dönemindeki gürültü–görüntü kirliliği düzenlemelerinden oy verme günü akışına, engelli erişim düzenlemelerinden itiraz ve tutanak süreçlerine kadar her aşamada doğru yazılmış, doğru zamanda, doğru kanaldan iletilmiş resmî bildiri; yanlış anlamaları önler, söylenti hızını düşürür, kurumlara olan güveni pekiştirir.

1) İlke Çerçevesi: Tarafsızlık, Eşitlik, Şeffaflık, Erişilebilirlik
Mahalli seçim bildirileri;
-
Tarafsız olmalı: Hiçbir aday/parti lehine veya aleyhine imada bulunmamalı, kampanya dilinden uzak durmalıdır.
-
Eşitlikçi olmalı: Seçmenlerin fiilî eşit erişimini (engelli, yaşlı, göçmen, düşük bant genişliği kullanıcıları) güvenceye almalıdır.
-
Şeffaf olmalı: Hukuki dayanak, takvim, usul–esas, başvuru ve itiraz kanalları açıkça belirtilmelidir.
-
Erişilebilir olmalı: Kolay okuma, büyük puntolu PDF, işaret dili/altyazı, çok dilli kısa özet, yakın kaynak (pano/radyo) sürümleri sunulmalıdır.
2) Yetki ve Dayanak: “Kim, Ne Sıfatla, Neye Dayanarak Konuşuyor?”
Resmî bildirinin ilk paragrafında;
-
Yetkili organ/birim (il–ilçe seçim kurulu, seçim müdürlüğü, belediyenin seçim dışı idari yükümlülükleri, kolluk birimleri gibi),
-
Normatif dayanak (kanun, yönetmelik, genelge, kurul kararı) ve
-
Kapsam–sınır (hangi ilçe/mahalle/sandık alanı, hangi tarih aralığı)
tek cümlede görünmelidir. Bu paragraf, bildiriyi “yorum” değil idari işlem niteliğinde konumlandırır.
3) Tek Cümlelik Çekirdek: Ne Oldu – Kimi Etkiliyor – Ne Zaman – Ne Yapmalı?
Her seçim bildirisi, tüm kanallarda değişmeyen bir tek cümlelik çekirdeğe sahiptir:
“X İlçesi seçmen listeleri 01–07 Mart arasında muhtarlıklarda askıya çıkarılmıştır; itirazı olan seçmenler 07 Mart 17:00’ye kadar ilçe seçim kuruluna kimlikleriyle başvurmalıdır; bir sonraki güncelleme 05 Mart 12:00’de yayımlanacaktır.”
Bu cümle SMS/push’ta kısalır, web/PDF’de uzar, panoda büyük puntolu olarak görünür; anlamı asla değişmez.
4) Modalite Disiplini: Zorunluluk – Öneri – İzin Karışmaz
Seçim bildirileri modaliteye (kip) çok duyarlıdır:
-
Zorunluluk: “Sandık alanına ateşli silahla girilmesi yasaktır.”
-
Öneri: “Yoğunluğu azaltmak için 10:00–12:00 saatleri arası oy kullanmanız önerilir.”
-
İzin: “Hamile, yaşlı ve engelli seçmenlerin öncelikli oy kullanmaları mümkündür.”
Aynı paragrafta kip karışımı (hem “yasaktır” hem “önerilir”) gerilim ve belirsizlik üretir; her kip ayrı cümle ve mümkünse etiket ile gösterilmelidir.
5) Takvim Bandı: Askı – İtiraz – Eğitim – Oy Günü – İtiraz–Tutanak
Seçim, bir tarihler zinciridir. Üst bantta büyük yazıyla şunlar görünmelidir:
-
Seçmen listesi askı başlangıç–bitiş,
-
İtiraz son günü ve saati,
-
Sandık kurulu eğitim tarihleri,
-
Oy verme günü saat aralığı,
-
İtiraz–tutanak teslim penceresi.
Takvimsiz bildiri, sahada “kaçırdım–duymadım” krizine dönüşür.
6) “Kural–İstisna–İstisnanın İstisnası” Bloğu: İnce Ayarı Daima Aynı Parçada Tutun
Seçim günü düzenleri ve seçmen hakları çoğu kez istisnalar içerir (engelli önceliği, hamile–yaşlı, mobil sandık, evde bakım vb.).
-
Kural: “Oy verme 08:00–17:00 arasındadır.”
-
İstisna: “Engelli ve hareket kısıtlı seçmenlere öncelik tanınır.”
-
İstisnanın istisnası: “Yoğunluk ve güvenlik gerekçesiyle sıra düzeni başkan yetkisindedir.”
Bu üçlü ayrı sayfalara dağılırsa, sosyal medyada bağlam kopması olur.
7) Çok Kanallı Orkestrasyon: Web/PDF, Pano, SMS/Push, Sosyal Medya, Yakın Kaynak
-
Web/PDF: Uzun form, dayanak, SSS, haritalar, REV ve değişiklik özeti.
-
Pano (muhtarlık/okul/ belediye): Büyük puntolu çekirdek, takvim bandı.
-
SMS/Push: Kısa çekirdek + kanonik bağlantı.
-
Sosyal medya: Görselleştirilmiş “Yanlış–Doğru” kartları, kısa video.
-
Yakın kaynak: Yerel radyo/TV anonsu, gezici duyuru aracı.
Tüm kısa metinler kanonik kopyaya bağlanır; ekran görüntüsü kaosu engellenir.
8) Erişilebilirlik: Fiilî Eşitlik Olmadan Seçim Eşitliği Yoktur
-
Kolay okuma sürümü (kısa cümle, ikon destekli),
-
Büyük puntolu pano PDF’i,
-
İşaret dili/altyazı ile kısa video,
-
Çok dilli kısa özet (yoğun göçmen mahalleleri),
-
Telefonla dinle seçeneği (IVR)
olmadan yayımlanan bildiri eksik sayılmalıdır. “Anlaşılmayan metin yok hükmündedir” ilkesi, seçimde özellikle hayati önemdedir.
9) Seçmen Listeleri: Askı Düzeneği, Adres–Harita, Başvuru Adımları
Seçmen listesi ilanında davranışsal tasarım şarttır:
-
“Adresimi giriyorum → hangi panoya bakacağımı görüyorum” sihirbazı,
-
“Takvime ekle” (askı bitiş),
-
“Tek tık başvuru” (itiraz/ düzeltme formu),
-
SSS: “İkametim değişti, ne yapacağım?”, “Yurtdışı seçmeniyim, yerelde görünüyorum.”
Bildirinin “tek cümlelik çekirdeği” tüm kanallarda aynıdır; harita–adres entegrasyonu panolara QR ile taşınır.
10) Sandık Kurulları ve Görevliler: Eğitim Bildirileri, Konuşma Kartları
Sandık başkanı/üye/klavuz güvenlik personeli için kısa, kip–takvim net, örnek senaryolu konuşma kartları hazırlanmalıdır:
-
Çekirdek: “Engelli–hamile–yaşlı önceliklidir; sıra düzeni başkan inisiyatifindedir; itiraz kayıtları şu tutanakla alınır.”
-
SSS: “Aday gözlemcisi şu alanı kullanabilir mi?”, “Telefonla çekim sınırı nedir?”
-
Mikro video: 60–90 saniyede “tutanak doldurma”, “mühür–zarflama”, “itiraz kaydı”.
11) Kampanya Dönemi: Gürültü–Görüntü Kirliliği, Afiş–Pano, Toplantı Düzeni
Resmî bildiri, kampanya özgürlüğü ile kamu düzeninin dengesini yargısız ve kesin ifadelerle anlatır:
-
Zorunluluk: “Belirlenen saat dışında hoparlörle propaganda yasaktır.”
-
İzin: “Afişler yalnızca tahsisli panolara asılabilir.”
-
Öneri: “Okul çevrelerinde yüksek sesli araç kullanmaktan kaçınılması önerilir.”
Kural–istisna aynı blokta; yaptırım varsa dayanağı aynı paragrafta görünmelidir.
12) Oy Verme Günü: Kapıdan Çıkıp Zarfı Sandığa Bırakana Kadar
Oy günü bildirileri, zaman–mekân–davranış üçlüsünde yazılır:
-
Zaman: “08:00–17:00 arası” ve “son seçmen” istisnası.
-
Mekân: Okul girişi–koridor–sınıf yönlendirmeleri, engelli erişim rotası.
-
Davranış: Sırada düzen, telefon kullanımı sınırları, refakat koşulları.
Yanlış–Doğru kartı: “Telefon kabine giremez”, “Hastalık raporuyla mobil sandık talebi şu tarihe kadardır”, vb.
13) Engelli ve Kırılgan Gruplar: Erişim, Öncelik, Yardım
-
Erişim: Rampalar, asansörler, kabin genişlikleri, görsel–işitsel rehber.
-
Öncelik: Hamile–yaşlı–engelli için sıra düzeni (kural–istisna).
-
Yardım: Refakatçi koşulları, oy gizliliğini zedelemeyecek yöntemler.
Bütün bu unsurlar ayrı mikro metin hâlinde; pano, IVR ve video ile desteklenmelidir.
14) Güvenlik ve Düzen: Yasak Alanlar, Kolluk Yetkisi, Acil Durum
Güvenlik başlıkları öneri diliyle değil, zorunluluk veya yasak diliyle yazılır:
-
“Sandık alanında propaganda yasaktır.”
-
“Sandık çevresine ateşli silah sokulamaz.”
-
“Acil durumda 112/155/156’ya başvurunuz.”
Aynı paragrafta “öneri” kullanılmaz; karışım, hükmün etkisini zayıflatır.
15) Medyada Çarpıtmaya Karşı: Yanlış–Doğru, REV ve Kanonik Kopya
Seçim döneminde bilgi kirliliği olağandır. Her bildirinin sonunda Yanlış–Doğru yer almalıdır:
-
Yanlış: “Yurt dışı seçmenler mahalle sandıklarında oy kullanabilir.”
-
Doğru: “Yurt dışı seçmenler yalnız belirlenmiş gümrük–dış temsilcilik alanlarında oy kullanır.”
Her düzeltme REV koduyla, değişiklik özeti ve tarih–saat damgasıyla ilan edilmelidir.
16) Çok Dilli Eşdeğerlik: Geri Çeviri Testi Şart
Mahalli seçimler, çok kültürlü mahallelerin gerçekliğidir. Must/should/may ↔ “zorunlu/öneri/izin” eşleşmesi geri çeviri ile kontrol edilmelidir. Kısa özetler en azından yerelde yoğun kullanılan ikinci dil(ler)de sunulmalı, panolarda iki satır–büyük punto rehber bulunmalıdır.
17) Davranışsal Tasarım: “Okudum”u “Gittim ve Oy Kullandım”a Çevirmek
-
“Haritada sandığımı bul” sihirbazı (TC verisi olmadan, adres–sokak bazlı genel yönlendirme),
-
“Takvime ekle” (oy günü–saat penceresi),
-
“Rol seçimi” (engelli/hamile/yaşlı/genç ilk oy): Mikro metin,
-
“Tek tık başvuru” (seçmen listesi itirazı–gönüllü gözlemci başvurusu)
Etkisi: Bildiri, davranışa dönüşür; gecikme ve yığılma azalır.
18) Dijital–Fiziksel Köprü: E-Belediye, Muhtarlık Panosu, Okul Girişi
E-belediye sayfası kanonik kopyadır; ancak yakın kaynak (muhtarlık panosu, okul giriş afişi, radyo anonsu) olmadan erişim eşitsiz kalır. Pano metinleri iki cümleyi geçmez: çekirdek + takvim bandı; QR ile ayrıntıya gidilir.
19) Kriz Senaryoları: Hava Olayı, Elektrik Kesintisi, Güvenlik İhlali
Örnek çekirdek: “X ilçesinde yoğun kar nedeniyle 12:00–14:00 arasında oy verme önerilen aralığın dışına çıkabilir; sandıklar açıktır; erişim için B kapısı kullanılacaktır; bir sonraki güncelleme 12:30.”
Kural–istisna: Sağlık/erişim sorunu olanlar için refakat–araç erişimi.
REV: Saat ve kapı bilgisi düzeltildiğinde değişiklik özetinin görünmesi.
20) İtiraz ve Tutanak Süreci: Dilekçe – Delil – Süre – Sonuç
İtiraz süreçleri davranış akışı ile yazılmalıdır:
-
Kim başvurabilir?
-
Nereye ve hangi belgelerle?
-
Hangi süre içinde?
-
Ara karar–kesin karar ne zaman?
-
Şeffaflık: “İtirazınız REV1’de şu gerekçeyle kabul/ret edildi.”
Bu metinler, gerilim anını yargısız ve net cümlelerle soğutur.
21) Çağrı Merkezi ve Ön Cephe: Konuşma Kartları
-
Tek cümlelik çekirdek,
-
En sık sorulan 5 soru,
-
Yönlendirme link/QR,
-
Gerilim azaltıcı cümleler (nötr, saygılı, yargısız)
içeren konuşma kartları olmadan bildiri, sahada “farklı diller”e bölünür.
22) Ölçüm: “Okundu mu?” Değil “Uygulandı mı?”
Başarı metrikleri eylem odaklı olmalıdır:
-
Seçmen listesi sorgulama ve itiraz dönüşüm oranı,
-
Haritada sandık bul kullanım oranı,
-
Takvime ekle tıklamaları,
-
Yanlış–Doğru erişimi ve yeniden paylaşımı,
-
Çağrı merkezi tekrar soru oranı,
-
Engelli erişim mikro metinlerinin görüntülenmesi.
Açık veri kartlarıyla periyodik paylaşım, güven üretir.
23) Anti-Pattern’ler: Kaostan Kaçınmak İçin Yapılmaması Gerekenler
-
Takvim bandı olmadan bildiri yayımlamak,
-
Aynı paragrafta zorunluluk–öneri kiplerini karıştırmak,
-
Kural–istisna bloklarını farklı görsellere dağıtmak,
-
REV yapmadan düzeltme yapmak,
-
Erişilebilir sürümleri “sonra”ya bırakmak,
-
Kanonik kopya yerine çoklu PDF/ekran görüntüsü dolaştırmak,
-
Pano–web–SMS arasında farklı çekirdek cümle kullanmak.
24) Mikro Vaka Setleri: Üç Dakikalık Provalar
A) Seçmen Listesi Hatası:
-
Çekirdek: “Askı 01–07 Mart; itiraz 07 Mart 17:00.”
-
Davranış: Adres sihirbazı → itiraz formu → takvim kaydı.
B) Oy Günü Erişim Sorunu: -
Çekirdek: “B kapısı erişime açık; engelli önceliği var.”
-
Davranış: Harita linki → konuşma kartı.
C) Medya Manşet Sapması: -
“Yanlış–Doğru” görseli + REV: “Saat düzeltildi, hüküm değişmedi.”
25) E-Belediye ve Kurumsal Senkron: Hukuk–İletişim–Operasyon
-
Hukuk: Dayanak–modalite denetimi, yaptırım dilinin doğruluğu.
-
İletişim: Tek cümlelik çekirdek, takvim bandı, SSS, Yanlış–Doğru, görsel–video.
-
Operasyon: Harita–pano–okul içi yönlendirme, erişim/engelsiz rota.
-
BT: Kanonik sayfa, REV otomasyonu, analitik panolar.
Senkron bozulursa, sahada “kör noktalar” oluşur.
26) Öğrenen Sistem: AAR – Değişiklik Özetleri – Şablon Kütüphanesi
Her seçimden sonra After Action Review (AAR) yapılmalı:
-
Hangi yanlış en hızlı yayıldı?
-
Hangi mikro metin davranışa en çok dönüştü?
-
Hangi kanalda gecikme oldu?
-
Hangi kip karıştı?
Bulgular şablon kütüphanesine işlenmeli; sonraki seçim döngüsünde otomatikleşmelidir.
27) Etik Boyut: Özür–Düzeltme Kültürü ve Hesap Verebilirlik
Yanlış hedefli SMS, hatalı saat, erişim rotasında değişiklik… Özür ve REV görünür olmadıkça güven zedelenir. Etik, yalnız içerikte değil prosedürde de kendini gösterir: “Hata oldu → düzelttik → burada özet.”
28) Gelecek Ufku: Yapay Zekâ, Dijital İkiz, Yakın Kaynak Otomasyonu
-
YZ destekli etiketleme: Metinde zorunluluk–öneri–izin otomatik tanımlama.
-
Dijital ikiz ile okul içi yönlendirme simülasyonları, yoğunluk ısı haritaları.
-
Yakın kaynak otomasyonu: Panolara bağlı mini ekranlar, radyo anons akışları.
Ancak nihai sorumluluk insandadır: kanonik kopya disiplini, etik dil, erişilebilirlik.
Sonuç
Mahalli seçimlerde resmî bildiri, sandığın etrafındaki sessiz düzendir: gürültüyü azaltır, yolu gösterir, sırayı sakinleştirir, tartışmayı kurallara bağlar. İyi kurulmuş bir bildiri rejimi;
-
Tek cümlelik çekirdeği tüm kanallarda aynı tutar; ne oldu–kimi etkiliyor–ne zaman–ne yapmalı sorularını bir nefeste yanıtlar.
-
Modalite disiplinine sadık kalır; zorunluluk–öneri–izin karışmaz; yaptırım dili dayanakla aynı satırdadır.
-
Takvim bandını büyük yazar; askı–itiraz–eğitim–oy günü–itiraz pencerelerini kaçırılmaz kılar.
-
Kural–istisna–istisnanın istisnasını aynı blokta tutar; bağlam kopmalarını önler.
-
Erişilebilirlik ve yakın kaynak ile fiilî eşitliği sağlar; dijital uçurumun ötesine geçer.
-
Yanlış–Doğru kartları ve REV–kanonik kopya disipliniyle söylenti hızını düşürür; düzeltmeyi şeffaflaştırır.
-
Davranışsal tasarım (haritada sandık, takvime ekle, rol seçimi) ile “okudum”u “oy verdim”e dönüştürür.
-
Ölçüm–Açık Veri ve AAR ile her döngüde öğrenir; şablon kütüphanesini geliştirir.
Bu mimari, yalnız düzenli bir oy gününü değil, katılımcı ve güvenli bir yerel demokrasiyi mümkün kılar. Seçmen nerede, ne zaman, nasıl oy kullanacağını bilir; görevliler aynı dili konuşur; medya yanılgıları hızlıca düzeltilir; itiraz süreçleri öngörülebilir işler. Sonuçta sandığın meşruiyeti, yalnız pusulada değil, açık ve anlaşılır kamusal dilde de görünür olur. Mahalli seçimler; teknik bir lojistikten, ortak aklın ve nezaketin ritüeline dönüşür—bunu sağlayan da iyi yazılmış, iyi yayımlanmış, iyi izlenen resmî bildiridir.