Kamu kurumlarında yayımlanan resmî bildiriler; mevzuatın uygulama adımlarını duyuran, politika değişikliklerini açıklayan, kriz anlarında yol gösteren, rutin süreçlerde ise standardizasyon sağlayan metinlerdir. Bu metinlerin gücü yalnızca doğru yazılmalarından değil, doğru saklanıp gerektiğinde milisaniyeler içinde bulunabilmelerinden gelir. Arşiv; kurumsal hafızanın deposu, denetim ve hesap verebilirliğin teminatı, iletişimde tutarlılığın ve sürekliliğin garantisidir. Yine de pek çok kurumda arşiv, “dosya yığını” ya da “dağınık sürümler”den ibaret kalır: aynı duyurunun üç farklı versiyonu, kaynak/olur yazısı olmayan metinler, tarih–saat damgası eksik kayıtlar, bağlantısı kırık ekler, erişilemeyen eski platform içerikleri… Sonuç, karar süreçlerinde gecikme, çelişkili uygulamalar ve denetim riskidir.

1) Stratejik Çerçeve: Arşivi “Bilgi Varlığı Yönetimi” Olarak Konumlandırmak
Arşiv bir depolama işi değildir; bilgi varlığı yönetimidir. Kurum stratejisinde arşivin rolü, açıkça tanımlanmalıdır: (i) Denetime hazır kanıt üretmek, (ii) Tekrarlanan iş yükünü azaltmak, (iii) Tutarlılığı ve mevzuata uyumu korumak, (iv) Kurumsal bilgi sermayesini gelecek kuşaklara aktarmak. Bu tanım, üst yönetimin himayesini ve birimlerin iş birliğini sağlar. Arşiv, bilgi teknolojilerinin değil; kurumun projesidir.
Uygulama Örneği: Kurum Strateji Planı’na “Resmî Bildiri Arşivi” ana performans bileşeni eklenir. Yıllık hedef: tüm bildirilerin %100’ünde kaynak–olur–tarih–saat–sürüm etiketi tamlığı; arama süresinin ortalama <30 sn’ye indirilmesi.
2) Politika ve Standartlar: Yazılı Olarak Onaylanmış Bir Çerçeve
Arşiv Politikası (kim, neyi, nasıl, ne kadar süreyle arşivler?), Kayıt Yönetimi Standardı (dosya adı kuralları, meta veri seti, zorunlu alanlar), Sürüm–Revizyon Prosedürü (REV0, REV1, değişiklik günlüğü), Erişim ve Yetki Matrisi (kim görebilir/indirebilir/düzenleyebilir), Saklama–İmha Planı (saklama süreleri, imha komisyonu), Gizlilik ve KVKK/mahremiyet ilkeleri yazılı hâle getirilir. Yazısız kural, yok hükmündedir.
Uygulama Örneği: “Resmî Bildiri” tanımı, “Birim duyuruları”ndan ayrılır. Resmî bildiri: kurum adına yayımlanan, kamuya açık, mevzuata dayalı veya kurum kararına dayalı, davranış/uyum doğuran metin olarak netleştirilir.
3) Sınıflandırma: Konu–Kaynak–Etki Alanı Üçgeni
Kaotik arşivlerin ortak sorunu, kâğıt mantığıyla dijitalde yaşamaktır. Dijital arşiv, konu–kaynak–etki alanı eksenlerinde sınıflandırılır:
-
Konu: (Örn. eğitim, sağlık, imar, çevre, personel, satın alma, kriz)
-
Kaynak: (Bakanlık/bağlı kurum, vali/kaymakamlık, kurum içi, yerel yönetim, uluslararası)
-
Etki Alanı: (Hangi birimleri/rolleri bağlar? Vatandaş mı, kurum içi mi, sektör mü?)
Uygulama Örneği: Her bildirinin başında “Sınıflandırma Etiketi” yer alır: KONU: Çevre – KAYNAK: Bakanlık – ETKİ: Kurum içi + Tüm İlçeler.
4) Zorunlu Meta Veriler: Bulunabilirliği Garanti Eden Kimlik
Her kayıt, en az şu zorunlu meta verilerle arşivlenmelidir:
-
Başlık (orijinal)
-
Yayımlayan makam ve birim
-
Olur/onay bilgisi (varsa sayı-no)
-
Yayımlanma tarihi–saati (ISO 8601 biçimiyle)
-
Yürürlük/uygulama tarihi
-
Sürüm kodu (REV0, REV1…)
-
Bağlantılı belgeler (ekler, dayanak mevzuat, görseller)
-
Kapsam özeti (3–4 cümle)
-
Hedef kitle (vatandaş/kurum içi/personel/özel gruplar)
Uygulama Örneği: Kayda girmeyen belge yok kuralı: zorunlu alanlardan biri boşsa kayıt tamamlanamaz.
5) Dosya Adı Disiplini: İnsan ve Makine İçin Okunur Örüntü
Aynı bildirinin sürümleri, çeşitli klasörlerde farklı adlarla dolaşıyorsa arşiv yok demektir. Dosya adı şablonu:
YYYYMMDD_HHMM_KAYNAK_KONU_KISA_BASLIK_REVX.pdf
Uygulama Örneği: 20251108_0910_MEB_Egitim_LGS_Klavuz_REV2.pdf. Böylece sıralama kronolojik, ayırt etme sezgiseldir.
6) Asıllık ve Doğrulama Zinciri: “Bu Belge Gerçek mi?”
Arşiv, asıl (master) dosyayı işaret etmelidir.
-
Kaynak doğrulama: Resmî siteden veya EBYS’den indirilen özgün kopya.
-
Kontrol toplamı/karma (hash) kaydı: Bütünlük doğrulama.
-
İmza/doğrulama sayfası ekran görüntüsü: Sürüm tespitinde kanıt.
Uygulama Örneği: Kayda “Kaynak URL” ve “İndirildiği tarih–saat” otomatik yazılır; dosya bütünlüğü için hash değerleri saklanır.
7) Sürüm–Revizyon Yönetimi: “Hangisi En Güncel?”
En kritik sorun, güncel sürümü bulamamaktır.
-
REV0: İlk yayımlanan.
-
REV1, REV2: Düzeltme/güncelleme. Her revizyonda “Değişiklik Özeti” alanı zorunlu.
-
Yürürlükten kalktı etiketi: Eski metin üzerinde kırmızı uyarı.
Uygulama Örneği: “Güncelleme Notları” dizgesi: “REV2 ile tarih değişikliği; ek-3 kaldırıldı; soru 12 açıklığa kavuştu.”
8) Bağlantılı Belgeler ve Kümeler: “Her Şey Bir Arada”
Bir bildiri çoğu kez ekler, rehberler, SSS’ler, görsel anlatımlarla anlam kazanır. Arşivde küme mantığı: ana kayıt altında tüm bağlı dosyalar görünür. Kırık link yasaktır; ekler arşive fiziksel kopya olarak da girer.
Uygulama Örneği: “İmar Planı Değişikliği – 2025 REV1” kümesi: ana metin + pafta görseli + itiraz formu + mevzuat dayanağı.
9) Arama ve Bulma Tasarımı: 30 Saniyede Sonuca Ulaşmak
Full-text arama tek başına yetmez. Filtreler şunları içermelidir: tarih aralığı, konu, kaynak, sürüm, yürürlük durumu, hedef kitle, etki alanı. Arama sonuçlarında özet kartları; başlık, tarih, sürüm, yürürlük, kısa özet ve tek tık indir butonu gösterir.
Uygulama Örneği: “Son 30 günde yayınlanan, ‘personel’ konulu, ‘REV0’ sürümündeki tüm bildiriler” filtre seti.
10) Erişim ve Yetki: Açık Bilgi – Korunan Bilgi Dengesi
Tüm bildiriler kamuya açık olmayabilir (ör. taslaklar, iç uygulama notları). Rol tabanlı erişim: arşiv yöneticisi (tam), birim sorumlusu (düzenleme), kullanıcı (görüntüleme), vatandaş (seçilmiş açık set). Gizlilik etiketleri (Açık, Kurum İçi, Kısıtlı, Gizli) ve log kayıtları şarttır.
Uygulama Örneği: “Kriz iç prosedür bildirileri” kurum içi; yayımlanmış talimat metinleri kamuya açık.
11) Gizlilik ve Kişisel Veri (KVKK) Boyutu: Hassas Veriyi Ayıklamak
Bildiriler bazen kişisel veri, hassas veri veya spesifik kişi/kurum bilgisi içerebilir. Yayına açık sürümde anonimleştirme/maskeleme, arşivde ise koruma düzeyi belirlenir. Erişim, gerekçe ve süre bazlı yetkilendirilir.
Uygulama Örneği: Burs duyurusunda isim listeleri yayımlanmaz; referans numarası kullanılır. Arşivde tam liste “Kısıtlı” olarak saklanır.
12) Yaşam Döngüsü: Oluştur–Kullan–Korun–İmha
Her kayıt için saklama süresi (örn. 10 yıl), ardından imha/anonimleştirme planı belirlenir. İmha komisyonu, periyodik olarak süre dolan kayıtları listeler; geri dönülmez imha ve “imha tutanağı” ile süreci kapatır. Mevzuat gerektiriyorsa süresiz saklama da kural hâline getirilir.
Uygulama Örneği: “Kriz bildirimleri” süresiz; “etkinlik duyuruları” 5 yıl; “personel içi bilgilendirme” 10 yıl saklanır.
13) EBYS/EYP Entegrasyonu: Tek Kaynaktan Çok Kanala
Resmî yazışma platformları (EBYS/EYP) ile arşiv senkron çalışmalıdır. Onaylanan nihai belge, arşivde otomatik kayıt ve meta veri doldurmayla görünür olur. Böylece “iki ayrı gerçeklik” oluşmaz.
Uygulama Örneği: EBYS’de “yayımla” denildiğinde, arşivde REV0 kaydı açılır; “güncelle” denildiğinde REV+1.
14) Yayın–Arşiv Ayrımı: Anlık Duyuru ve Kalıcı Kayıt
Web siteleri akışkandır; arşiv kalıcıdır. Duyuru portallarında yer alan metin, kanonik (tek doğru) kopyaya bağlanmalıdır. Web içeriği değişse bile arşivdeki sürüm sabit kalır.
Uygulama Örneği: Web’de “Resmî Bildiri” sayfasında “Arşivdeki Kanonik Kopya” düğmesi.
15) Kriz Arşivi: Basın–Bildiri–Soru-Cevap Seti
Kriz dönemlerinde saatlik güncellemeler hızla çoğalır. Kriz arşivinde zaman çizelgesi esastır: T+0, T+1s, T+3s… Her güncelleme, öncekiyle ilişkilendirilir. SSS sürümleri numaralıdır; yanlış bilgi düzeltmeleri görünür işaretlenir.
Uygulama Örneği: “Sel Olayı – 2025” kümesi: 17 ayrı bildiri + 4 SSS sürümü + basın toplantısı transkripti + görsel set.
16) Otomasyon: Zorunlu Alan Kontrolü ve Taksonomi Önerileri
Arşiv sisteminde akıllı alan kontrolleri (boş alan uyarısı), otomatik taksonomi önerileri (metinden konu/kaynak çıkarımı), kırık link taraması, hash değişimi uyarısı, süre dolan kayıt bildirimi gibi otomasyonlar hataları dramatik azaltır.
Uygulama Örneği: Kayıt sırasında başlıkta “kılavuz” geçen belgeler otomatik KONU: Ölçme-Değerlendirme olarak önerilir.
17) Ölçüm–İyileştirme: “Arşivin KPI’ları”
Arşiv bir performans sistemidir.
-
Bulma süresi ortalaması (hedef <30 sn)
-
Eksik meta veri oranı (hedef <%1)
-
Kırık ek/link oranı (hedef 0)
-
Yanlış sürüm kullanım vakası (hedef 0)
-
Denetim bulgusu sayısı (azalan trend)
Uygulama Örneği: Aylık “Arşiv Sağlığı Raporu” üst yönetime sunulur; sorunlu alanlar için eylem planı yazılır.
18) İnsan Faktörü: Arşiv Sorumlusu ve Yazım–Kayıt Atölyeleri
Teknoloji tek başına yeterli değildir. Arşiv sorumluları ve her birimde kayıt şampiyonları atanır. Ayda bir “metin–meta veri–sürüm” atölyeleri yapılır; örnek vakalar üzerinden pratik yapılır.
Uygulama Örneği: “Kayıt Kliniği”: Bir saatlik oturumda rastgele seçilen üç eski bildiri, standartlara göre yeniden kaydedilir.
19) Kapsayıcılık ve Erişilebilirlik: Arşive Eşit Erişim
Arşiv arayüzü; ekran okuyucu, klavye navigasyonu, yüksek kontrast modu, çok dilli etiketler, büyük puntolu görünüm desteklemelidir. Kurum içindeki tüm paydaşlar, yetkileri ölçüsünde aynı hızda erişebilmelidir.
Uygulama Örneği: “Erişilebilirlik Denetimi” yılda bir yapılır; eksikler yol haritasına alınır.
20) Eğitim Paketleri ve SSS: “Doğru Kayıt Nasıl Yapılır?”
Yeni gelen personele mikro öğrenme paketleri: 10 dakikalık videolar, örnek kılavuz, kontrol listeleri, test. Sık sorular: “REV ile tarih damgası farkı?”, “Kanonik kopya nedir?”, “Eski sürüme nasıl atıf yapılır?” gibi somut yanıtlar.
Uygulama Örneği: Arşiv açılış sayfasında “3 Adımda Bildiri Kaydı” görsel rehberi.
21) Kurumlararası Uyum ve Ortak Sözlük
Birden fazla kurum aynı dosyayı farklı adlandırıyorsa, ortak sözlük oluşturulur: “resmî bildiri”, “kılavuz”, “talimat”, “duyuru”, “genelge” tanımları; zorunlu meta veri alanları kurumlar arasında uyumlanır. Bu, yatay iş birliğinde sürtünmeyi azaltır.
Uygulama Örneği: İl–ilçe–bağlı idare ortak “Bildiri Sözlüğü” PDF’si.
22) Açık Veri Boyutu: Kamuya Açılabilen Kayıtların Paylaşımı
Mahremiyet içermeyen ve kamu yararı yüksek bildiri kümeleri açık veri olarak yayımlanabilir: tarih, konu, özet, yürürlük durumu, link. Böylece akademi, medya ve vatandaşlar tutarlılık denetimi yapabilir; kurum şeffaflık puanı artar.
Uygulama Örneği: “Son 5 yılın tüm resmî bildirileri” için CSV/JSON uç noktası.
23) Risk Yönetimi: Felaket Kurtarma ve Yedekleme
Arşiv çoklu bölgede yedeklenir, periyodik geri yükleme testleri yapılır. Ransomware/siber risklere karşı sürüm–immutable yedekler tutulur. Elektrik/altyapı kesintisi senaryosu için soğuk/ılık site planı bulunur.
Uygulama Örneği: Üç ayda bir “Restore Tatbikatı”: rastgele bir kayıt seti yedekten geri getirilir; bütünlük kontrolleri yapılır.
24) Denetim İzleri ve Hukuki Geçerlilik
Kim, ne zaman, hangi kaydı görüntüledi/düzenledi/indirdi? Log kayıtları saklanır. Denetimde bu izler, hesap verebilirliğin kanıtıdır. Hukuki ihtilaflarda zincir-of-custody (saklama zinciri) belgelenir: kaynağın asıllığı, değişmezliği, erişim günlükleri.
Uygulama Örneği: Mahkeme talebinde, tek PDF “Denetim Zarfı”: belge + meta veri + hash + log özeti.
25) Kriz Senaryosu 1: 48 Saatte Yüzlerce Güncelleme
Sel/deprem gibi olaylarda aynı bildirinin art arda revizyonu gelir. Arşivde “Kriz Panosu” kronolojik akışla listeler: REV0 → REV1 → REV2… SSS her revizyonda sürüm numarasına sahip olur. Eski sürüm “yürürlükten kalktı” bandıyla görünür, ancak erişilebilir kalır.
Uygulama Örneği: “T+0–T+72 Saat Bildiri Zaman Çizelgesi” görseli arşiv kaydına eklenir.
26) Kriz Senaryosu 2: Çelişkili İki Metin
Aynı konuda iki farklı birim farklı saatlerde metin yayımladı. Arşiv politikası gereği üst makam metni kanonik alınır; alt birim metnine “çürütüldü/düzeltildi” etiketi düşülür; kanonik kayda bağ verilir.
Uygulama Örneği: Alt metin başına kırmızı uyarı: “Bu metin 2025-11-08 13:40 tarihli üst makam bildirisiyle yürürlükten kalkmıştır.”
27) Operasyonel Senaryo: Personel Duyurusu – Ekli Formlar Kayıp
Saha: Personel bildirisi yayımlandı; ek form linki çalışmıyor. Arşiv süreci: ekler fiziksel kopyayla arşive girer. Link kırılsa bile arşivde dosya durur. “Kırık Link Bildirimi” otomatik e-posta üretir, web içeriği 2 saat içinde düzeltilir.
Uygulama Örneği: “Kırık Link SLA”: kritik ekler için 4 saat, rutin ekler için 24 saat düzeltme.
28) İletişimle Senkron: Basın Bülteni ve Bildiri Ayrımı
Basın bülteni duyurudur; resmî bildiri bağlayıcıdır. Arşivde tip ayrımı yapılır; karışmaması için basın bültenleri ayrı kategoride tutulur, fakat ilgili resmî bildiriye bağlanır. Böylece medya–mevzuat ayrımı netleşir.
Uygulama Örneği: “Medya Kiti” kümesinde bülten + SSS + görseller; kanonik bildiriye güçlü link.
29) Kültür İnşası: “Güncelleme Notları” ve Şeffaflık
Arşivin ruhu şeffaflıktır. Her revizyonda “Güncelleme Notu” kısa ve net yazılır. Hatadan dönüş görünür biçimde yapılır; özür dilenmekten kaçınılmaz. Bu kültür güven üretir; kullanıcılar arşive itimat eder.
Uygulama Örneği: “REV3 – tarih düzeltmesi – hatalı saat bilgisi giderildi – özür dileriz.”
30) Yol Haritası: 90 Gün, 180 Gün, 365 Gün
İlk 90 gün: Politika–standart yazımı, sınıflandırma şeması, zorunlu meta veri formu, dosya adı standardı, pilot arşiv.
180 gün: EBYS entegrasyonu, otomasyonlar, eğitim paketleri, ilk “Arşiv Sağlığı Raporu”.
365 gün: Açık veri seti, bölüm içi denetim, restore tatbikatı, sözlük uyumu ve kurumlararası paylaşım.
Uygulama Örneği: Yıl sonu hedef: “Bulma süresi ortalaması <25 sn, eksik meta veri <%0,5”.
Sonuç
Kamu kurumlarında resmî bildiri arşivi kurmak; yalnızca dosyaları raflara dizmek değildir. Bu iş, kurumsal hafızayı akıllı bir sisteme dönüştürmektir. Doğru tasarlanmış bir arşiv;
-
Doğruluk (asıl kaynak, hash, kanonik kopya),
-
Tutarlılık (sürüm–revizyon disiplini, güncelleme notları),
-
Erişilebilirlik (erişilebilir arayüzler, güçlü arama–filtreler),
-
Hesap Verebilirlik (loglar, denetim izleri, saklama–imha planı),
-
Sürdürülebilirlik (eğitim, otomasyon, KPI ve raporlama)
ilkelerini aynı potada birleştirir.
Böyle bir sistemle, “hangi metin güncel?”, “ekler nerede?”, “kim ne zaman neyi değiştirdi?”, “bu metin neden yayımlandı?” gibi sorulara saniyeler içinde kanıtla cevap verilir. Kriz anlarında revizyon seli altında kaybolunmaz; mevzuat değişikliğinde panik yaşanmaz; basınla ve paydaşlarla tutarlı bir dil korunur; denetimde kurum, kanıt üreten bir zihin sergiler. Arşiv, kamusal güvenin görünmez altyapısıdır: İyi çalıştığında herkes işini daha iyi yapar, bilgi kaybı azalır, çelişkiler gider ve kamu hizmeti hızlanır.
Son tahlilde resmî bildiri arşivi, kâğıdın ötesine geçen bir yönetişim aracıdır: bilgiyi kaydetmekle kalmaz, kurumun hafızasını stratejiye, stratejiyi de günlük kararlara bağlar. Bu köprü kurulduğunda, kurum yalnız bugünün yükünü değil, yarının denetimini ve vatandaşın güvenini de bugünden taşır.