Acil durumlar; doğal afetler, terör olayları, kamu sağlığını tehdit eden gelişmeler, teknik arızalar, siber saldırılar, kamu düzenini bozabilecek kitlesel olaylar veya savaş gibi olağan dışı durumları kapsar. Bu tür olaylarda kurumların kamuoyuna bilgi verme yükümlülüğü daha da hayati hâle gelir. Resmî bildirilerin zamanında, doğru içerikle ve uygun kanallardan yayınlanması; halkın güvenliğini sağlamak, panik ortamını önlemek, bilgi kirliliğini bertaraf etmek ve kamu kurumlarına olan güveni korumak açısından kritik bir öneme sahiptir.
Bu yazıda, kamu kurumlarının acil durumlarda resmî bildiri yayınlama süreçlerini, teknik prosedürleri, iletişim stratejilerini ve dikkat edilmesi gereken unsurları kapsamlı biçimde ele alacağız.
1. Acil Durum Bildirisi Nedir?
Acil durum bildirileri, kamu kurumlarının olağanüstü bir olay meydana geldiğinde halkı, ilgili personeli veya diğer kamu kurumlarını hızla bilgilendirmek amacıyla yayımladığı yazılı açıklamalardır.
Yayınlama Amacı:
-
Can ve mal güvenliğini korumak
-
Olayın kapsamı ve etkileri hakkında bilgi vermek
-
Alınacak önlemleri duyurmak
-
Devletin kontrolü elinde tuttuğunu göstermek
-
Panik, spekülasyon ve bilgi kirliliğini engellemek
2. Hukuki ve İdari Dayanaklar
Acil durum bildirilerinin hazırlanması ve yayımlanması için kamu kurumlarının yetkisi mevzuatla tanımlanmıştır:
-
İçişleri Bakanlığı Teşkilat Kanunu
-
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) Kanunu
-
1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu
-
Bilgi Edinme Hakkı Kanunu
-
Olağanüstü Hal (OHAL) Kararnameleri
Ayrıca her belediye, üniversite, valilik veya bakanlığın iç düzenlemelerinde “kriz iletişimi” ya da “acil durum planı” başlığı altında bildirilerin nasıl yayımlanacağı belirtilmiştir.
3. Bildiri Yayın Süreci: Adım Adım
a. Olayın Tanımlanması
Olağanüstü durumun gerçekleştiği tespit edilir. (Deprem, yangın, saldırı vb.)
b. Kriz Masasının Kurulması
İlgili birim yöneticileri (vali, belediye başkanı, rektör, AFAD yetkilisi) kriz masasında toplanır. Kriz iletişim sorumlusu atanır.
c. İlk Bildirinin Hazırlanması
Genellikle şu unsurlar yer alır:
-
Olayın niteliği ve yeri
-
Kurumun mevcut müdahale durumu
-
Kamuoyuna çağrılar (sükûnet, toplanma yeri, erişim yolları)
-
İletişim numaraları, sosyal medya hesapları
d. Yayın Kanallarının Kullanılması
-
Kurumun sosyal medya hesapları (Twitter, Instagram, Facebook)
-
Resmî web sitesi
-
SMS ve mobil uygulamalar
-
Televizyon ve radyo kanalları
-
Basın bültenleri ve haber ajansları
e. Güncellemeler ve İkinci Bildiri
Olayın gelişimine göre bildiriler düzenli aralıklarla güncellenir. Yeni bilgiler eklendikçe halk bilgilendirilir.
4. Bildiri Dili Nasıl Olmalı?
Acil durum bildirilerinin dili:
-
Resmî ve net olmalı (belirsizlikten kaçınılmalı)
-
Panik yaratmayan ifadeler kullanılmalı
-
Söylentiye kapalı olmalı
-
Kısa, doğrudan ve açık olmalı
Kötü Örnek:
“Felaket kontrol altına alınamamıştır. Yetkililer çaresiz kalmıştır.”
İyi Örnek:
“Yetkililer bölgede gerekli müdahaleyi yapmaktadır. Lütfen talimatlara uygun şekilde hareket ediniz.”
5. Dijital Çağda Bildiri Yayınlama Teknikleri
a. Sosyal Medya Duyuruları
Twitter gibi platformlar, hızlı erişim sağlar. Ancak:
-
Kurumsal hesaplardan yapılmalı
-
Eş zamanlı tüm platformlarda paylaşılmalı
-
Ekran görüntüsü yerine yazı olarak paylaşılmalı
-
Yanlış bilgi veren kullanıcılar hızla uyarılmalı
b. Toplu SMS Sistemleri
E-Devlet’te kayıtlı telefon numaralarına toplu SMS gönderilir.
c. Mobil Uygulama Bildirimleri
AFAD ve belediye uygulamaları üzerinden anlık bildirimler.
d. Canlı Yayın
Valilikler, belediye başkanları ya da kurum sözcüleri canlı yayınla halkı bilgilendirir.
6. Kurumlar Arası Koordinasyon
Acil durum bildirileri, genellikle tek bir kurumun değil, birden fazla kamu kurumunun iş birliğiyle yürütülür. Bu nedenle:
-
AFAD, valilik, belediye, sağlık müdürlükleri eş zamanlı ve tutarlı açıklamalar yapmalıdır.
-
Bildiri metni ortak hazırlanmalı
-
Medya organlarına aynı anda servis edilmelidir
Uyarı: Kurumlar arasında çelişkili açıklamalar halkta güvensizlik yaratır.
7. Örnek Durum: Deprem Bildirisi
T.C. AFAD Başkanlığı
22 Mart 2025 – 03:25
İstanbul ili Kadıköy ilçesinde saat 03:18’de 5.9 büyüklüğünde bir deprem meydana gelmiştir.
Şu an için can kaybı bilgisi bulunmamaktadır.
AFAD, UMKE ve itfaiye ekipleri sahada çalışmaktadır.
Halkımızdan paniğe kapılmamalarını, artçı sarsıntılara karşı dikkatli olmalarını ve resmi açıklamaları takip etmelerini önemle rica ederiz.
8. Kurumlara Göre Özel Prosedürler
Kurum | Yayınlama Biçimi |
---|---|
AFAD | SMS, sosyal medya, TV bildirileri |
Belediyeler | Hoparlör duyuruları, dijital panolar, uygulama |
Üniversiteler | Web sitesi, öğrenci e-postası |
Sağlık Bakanlığı | Basın açıklaması, canlı yayın, hastane sistemleri |
Valilik | Anonslar, koordinasyon toplantısı sonrası metin |
9. Bildiri Güncellemeleri: Neden Önemlidir?
İlk bildiriler genellikle “erken bilgi” içerdiği için bazı hatalar içerebilir. Bu nedenle düzenli aralıklarla:
-
Güncellenmiş bilgiler verilmelidir
-
Yanlış bilgi varsa düzeltilmelidir
-
Ek güvenlik önlemleri duyurulmalıdır
-
Halkın ihtiyaç duyduğu sorular yanıtlanmalıdır (örneğin: “Okullar tatil mi?”, “Toplanma yeri neresi?”)
10. Sonuç: Bildiri Hayat Kurtarır
Acil durumlarda yayımlanan her bildiri, kelimenin tam anlamıyla hayat kurtarabilir. Bu bildirilerin hızla hazırlanması, güvenilir kaynaklardan bilgi içermesi ve doğru kanallardan halka ulaşması, krizin yönetiminde hayati rol oynar.
Bu nedenle her kurumun, önceden hazırlanmış “bildiri şablonları”, “yetki listeleri” ve “acil iletişim planları” olması şarttır.
Aksi takdirde bilgi kirliliği, panik, yanlış yönlendirme ve kamu güveninde erozyon yaşanabilir.